"سرو ابرقوی یزد" یا "همان فواره سبز از دل کویر یزد ایران"

بي تو اي سرو روان با گل و گلشن چه كنم.... ابرقو در سوگ سرو چند هزار ساله سرو ابرقو یا همان نشان اهورامزدای ایران باستان.......کهن ترین جاندار بر روی کره زمین....... با طول عمری برابر با چهار هزار سال. سرو کهنسال ابرقو که به قول «مارکوپولو» چون فواره‌ای سبز از دل کویر ایران رسته است به دلیل آنچه متخصصان بی توجهی به حفظ میکرو ارگانیزم‌های خاک و آسیب‌های زیستی توسط انسان عنوان می‌کنند دچار فرسایش شدید شده و در حال خشک شدن است. به گزارش خبرنگار مهر، سرو را ایرانیان درخت آزادگی نامیده‌اند. این تعبیر رندانه پدران ماست که ثمر ندادن سرو را به پای آزادگی‌اش گذاشته‌اند. سنگ نگاره‌های تخت جمشید که تندیسی از شکوه این درخت اساطیری است گواه دیگری بر اعتبار سروها در باور ایرانی‌هاست. سرو ابرقو که به روایتی پیرترین ساکن کویر است، با ۲۵ متر ارتفاع در قلب ایران زندگی می‌کند و قدیمی‌ترین موجود زنده جهان لقب گرفته است. این درخت به خاطر عمر طولانی در ایران باستان نماد اهورامزدا بوده و در تاریخ نوشته‌ها آمده که بعضی از درختان سروی که در ایران وجود دارند، توسط زرتشت پیغمبر کاشته شده‌اند. شواهد از بروز نشانه‌های مرگ کهن ترین درخت زمین در ابرقوی یزد خبر می‌دهد، درختی که به روایتی بیش از چهار هزار سال عمر دارد و نشانه‌ای از هویت ایرانیان قبل از اسلام است. یک متخصص برجسته در حوزه درختان کهنسال ایران با اشاره به آخرین بررسی خود از سرو ابرقوی یزد به خبرنگار مهر گفت: در سال 85 که روی این درخت کهنسال مطالعه می‌کردم به دلیل مشاهده تغییرات متعدد در اطراف و بافت درخت، انتظار این را داشتم که دیر یا زود خبر مرگ این سرو تاریخی را بشنوم. مصطفی خوشنویس با تاکید بر شرایط خاص زیستی این درخت افزود: در این سالها شرایط زیستی و بافت خاک عوض شده چرا که این سرو در حاشیه باغات انار کاشته شده بود ولی امروز سرو ابرقو در یک پارک واقع شده و قطعا مراقبتهای لازم از آن صورت نگرفته است. وی به حضور گردشگران در کنار این درخت به دلیل جاذبه تاریخی و باستانی اش اشاره کرد و گفت: بارها شاهد لمس و تکیه دادن مردم به تنه سرو ابرقو بوده ام و هیچ کس ابایی از نزدیک شدن به آن ندارد چون هیچ حفاظتی از آن صورت نمی‌گیرد در حالی که این درخت کهنسال به خاطر ویژگیهای خاص و عمر طولانی نیازمند مراقبت ویژه است. خوشنویس اضافه کرد: روزانه 50 تا 100 نفر به این سرو نزدیک می‌شوند که حضور آنها باعث کوبیده شدن خاک، تراکم شدید در پای درخت، محدود شدن نفوذ پذیری آب و برهم خوردن میکرو ارگانیزمها می‌شود. این در حالی است که حداقل فضا برای نزدیک شدن به این درخت 2.5 متر است و از سایه‌انداز به سمت تنه نباید قدم برداریم. این کارشناس موسسه علمی تحقیقاتی سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور تاکید کرد: لگد کوب کردن ساختمان خاک در سالهای اخیر شدت گرفته و رسیدگی کامل انجام نمی‌شود در حالی که باید هر چند سال یکبار خاک اطراف درخت شخم بخورد و کود پوسیده به خاک سپرده شود. وی به شیوه شخم زنی زمینهای اطراف گونه‌های کهنسال مانند سرو اشاره کرد و افزود: به دلیل اینکه ریشه سرو در سطح خاک پراکنده شده، نباید خاک را بالاتر از 5 سانتیمتر شخم زد که باعث زخمی شدن ریشه شود در حالی که تا عمق 20 سانتیمتر با بیل حاشیه سرو کنده می‌شود و همین موضوع ضربه‌های مهلکی به بافت خاک و ریشه‌ها وارد کرده و تهدیدی برای سرو ابرقو است. به عقیده این کارشناس محیط زیست و منابع طبیعی، سروهای باغ فین کاشان به دلیل شخم زنی غلط و و تخریب بستر خاک و ریشه‌های سطحی آسیب شدید دیدند و تعداد زیادی از این سروها چندین ده ساله خشک شدند. وی به آمار متناقض و متفاوت از سن و طول عمر سرو ابرقو (یا ابرکوه) به عنوان یکی از کهن ترین درختان دنیا اشاره کرد و گفت: گاهی با افراط این درخت را هشت هزار ساله یا چهار هزار و چند صد ساله نامیده‌اند که به عقیده بنده کاملا اشتباه است. اگر بپذیریم که این درخت سالانه یک میلی متر رشد قطری داشته پس باید امروز حداکثر سه هزار و چهارصد سال سن داشته باشد. خوشنویس معتقد است: دوایر رویشی تنه درخت که هر سال یک دایره بر قطر آن اضافه می‌کند، نشانه‌ای واضح برای مشخص کردن سن گونه‌های درختی است. با توجه به آمارهایی که به طور دقیق محاسبه کرده ام حداکثر سن سرو ابرقو هزار و دویست سال است. وی افزود: این درخت با وجود اینکه در رویشگاه واقعی خود نیست از شرایط زیستی نسبتا خوبی برخوردار است که شامل هوای معتدل و گرم، آب کافی قناتها و فرصت هفت ماهه در سال برای رشد است. به دیدگاه این متخصص درختان کهنسال، تحت هیچ شرایطی و با هیچ ابزاری نمی‌توان عمر سرو ابرقو را بیش از هزار و دویست سال عنوان کرد.